Böbrek nakli, renal transplantasyon adıyla da bilinir. Çeşitli nedenlerden dolayı böbreğin görevini yapamayacak hale gelmesine son dönem böbrek yetmezliği veya diğer bir deyişle beşinci evre kronik böbrek hastalığı denir. Son dönem böbrek yetmezliğinin başlıca nedenleri arasında şeker hastalığı (diyabet), yüksek tansiyon, kronik glomerülonefrit ve polikistik böbrek hastalığı yer almaktadır. Böbrek nakli, son dönem böbrek yetmezliği gelişen kişilere uygulanan bir cerrahi işlemdir. Böbrek nakli, hemodiyaliz, periton diyalizi ya da hemofiltrasyon gibi bazı tedaviler uygulandıktan sonra da uygulanabilir.
Böbreğini veren kişiye donör yani verici, böbreğin nakledileceği kişiye de alıcı denilmektedir. Nakledilecek olan böbreğin alıcının bağışıklık sistemi tarafından reddedilmemesi gerekir. Nakledilecek olan böbrek genellikle aile üyelerinden ya da sağlığında böbreğini bağışlamış ve ölmüş olan bir kişiden (kadavra) bulunur. Nakil işleminde genellikle vericinin sol böbreği alınır ve alıcının sağ kasık bölgesine takılır.
Günümüzde böbrek nakli artık 5 yaşın altındaki çocuklara ve 65 yaş üstündeki hastalara da rahatlıkla yapılabilmektedir. Bu nedenle imkanı olan her hastanın böbrek nakli olması gerekmektedir.
Hasta öncelikle bu konuda deneyimli nefroloji ve üroloji uzmanları tarafından değerlendirilir. Yapılan değerlendirmede hasta böbrek nakli adayı ise, canlı vericisi olanların verici adayı ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmeye tabi tutulur. Eğer böbrek nakline engel herhangi bir durum yok ise kısa sürede böbrek nakli gerçekleştirilir. Canlı verici adayı olmayan hastalar ise başvurdukları organ nakli merkezinden ulusal kadavra bekleme listesine kayıt edilirler.
Böbrek Nakli İçin Neler Gereklidir?
Böbrek nakli olmak isteyen ileri evre böbrek yetmezliği olan hastaların öncelikle bir organ nakli merkezine başvurmaları gerekir. Hasta öncelikle bu konuda deneyimli nefroloji ve üroloji uzmanları tarafından değerlendirilir. Yapılan değerlendirmede hasta böbrek nakli adayı ise, canlı vericisi olanların verici adayı ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmeye tabi tutulur. Eğer böbrek nakline engel herhangi bir durum yok ise kısa sürede böbrek nakli gerçekleştirilir. Canlı verici adayı olmayan hastalar ise başvurdukları organ nakli merkezinden ulusal kadavra bekleme listesine kayıt edilirler.
Robotik Böbrek Nakli Avantajları Nelerdir?
Böbrek nakli ameliyatlarında robotik cerrahi kullanılmaktadır. Robotik cerrahi sayesinde böbreğini yakınlarına veren kişilerde yani vericilerde, ameliyat sonrası dönemde daha az ağrı görülür, ameliyat sonrası fıtık ve enfeksiyon gelişme riski daha azdır. Da Vinci Robotik cerrahi ile yapılan nakil işlemi, açık tekniğe göre hem görüntü kalitesi hem de karın içinde işlem yapan robotik kolların hareket kabiliyeti açısından belirgin olarak daha avantajlıdır. Robotik cerrahide, ince uçlu robotik kollar sayesinde vericiden alınan böbrek dokusu zarara uğratılmadan çıkartılır. Robotik cerrahi ile yapılan ameliyatta, vericiden alınacak böbrek robotun kollarındaki aletler ile güvenli bir şekilde serbestleştirildiği için, diğer yöntemde olduğu gibi cerrahın elini karın içerisine yerleştirmesine gerek kalmaz. Böylece böreği çıkarmak için yapılan kesi daha küçük olur. Böbreğin çıkarılması için kullanılan kesinin küçük olması, ameliyat sonrası dönemde ağrının daha az olmasına neden olur.
Ameliyat Sonrası Kaç Gün Hastanede Kalınır?
Kapalı yöntem ile uygulanan böbrek nakli ameliyatında, hastanın karnına açılan yaklaşık 1 cm’lik iki delik kullanılır. Ameliyat sonunda böbrek, hastanın kasık bölgesine yapılan 5 cm’lik bir kesi aracılığıyla çıkarılmaktadır. Açık ameliyata göre kapalı ameliyatta, ameliyat sonrası dönemde hastalar çok az ağrı duymakta, hastaneden daha çabuk taburcu olmakta ve normal yaşamlarına daha hızlı dönmektedir. Açık ameliyatta sık görülen ameliyat yerinde fıtıklaşma, hissizlik, yara enfeksiyonu, akciğerlerde hava birikmesi gibi istenmeyen yan etkiler kapalı yöntemde neredeyse hiç görülmemektedir. Ayrıca ameliyat izinin çok küçük olması da kozmetik açıdan açık cerrahiye bir üstünlük sağlamaktadır. Ameliyat akçamı gezip dolaşmaya ve su içmeye başlayan vericiler, ertesi sabah normal yemek yiyebilmekte ve duş alabilmektedirler. Vericiler genellikle ameliyat sonrası sabah taburcu olabilmektedir. Dikişler gizli ve estetik olarak atıldığında ameliyat sonrası bu dikişlerin alınması gerekmez. Alıcı hastanın yani böbreğin nakledildiği hastanın ise ameliyattan sonra hastanede kalma süresi ortalama 1-2 haftadır.
Nakil Ameliyatı Sonrası Dönem Nasıldır?
Nakil sonrası hastayı yeni böbreğiyle yeni bir yaşam süreci beklemektedir. Nakil sonrası hasta 1-2 hafta sonra taburcu olabilir. Böbrek nakli hastalarının eskiden olduğu gibi normal bir aile, ev, iş ve sosyal hayat sürmesi mümkündür. Ancak nakil sonrası beden gücünün yerine gelmesi için biraz zaman gerekir. Nakil olan hastalar evcil hayvan besleyebilir, kadın hastalar çocuk doğurabilir ve emzirebilir, ameliyattan bir ay sonra araç kullanabilir ve ağır işler dışında her işte çalışabilir.
Nakilden sonraki ilk 6 ayda nakil böbreğin korunması ve fırsatçı enfeksiyonlardan korunmak için dikkat edilmesi gerekir.
Yeni böbreğin devreye girmesi sonucu kandaki zararlı maddeler temizlenir. Bu durum hastanın iştahında bir artışa neden olur. İştahın artmasının bir başka nedeni hastanın normal bir hayata kavuşması ve kullanılan kortizonlu ilaçlardır. Bir çok hastada böbrek nakli ameliyatından sonra kilo artışı görülür. Aşırı kilo böbrek tarafından uzaklaştırılan atık ürünlerin miktarını artırır ve böbreğe ayrı bir yük getirir. Bu durum böbreğin zarar görmesine neden olabilir. Yine aşırı kilo kan şekerinde yükselmeye ve şeker hastalığına neden olabilir. Bu yüzden aşırı kilodan kaçınılmalıdır.
Diyaliz tedavisinin oluşturduğu fiziksel ve psikolojik zorluklar artık ortadan kalktığı için hastanın yaşam kalitesinde bir iyileşme olur.
Dikkat edilmesi gereken hususlar;
Tuzdan uzak durulmalı ve tansiyon takibi yaptırmalı
Şekerli, hamur, yağlı gıdalar ve greyfurttan kaçınılmalı
Düzenli egzersiz ve yürüyüşler yapılmalı
Şeker hastaları kan şekerini kontrol altında tutmalı