Çocuk ürolojisi, çocuk yaş grubunda görülen inmemiş testis, hipospadias, böbrek çıkım darlığı ve idrar reflüsü gibi hastalıklar ile ilgilenen ürolojinin bir çalışma alanıdır.
Çocuk Ürolojisi İlgi Alanları Nelerdir?
Üreteropelvik Bileşke Darlığı Nedir?
Böbreklerde üretilen idrar, böbrek pelvisi adı verilen havuzda toplanır. Buradan üreter adı verilen tüp şeklindeki idrar kanalı ile idrar kesesine taşınır. Böbrek pelvisiyle üreterin birleştiği yere üreteropelvik bileşke adı verilir. Bu bileşkede darlık oluşursa üreteropelvik bileşke darlığı denilen durum ortaya çıkar. Üreteropelvik bileşke darlığı 1500 çocukta bir görülür.
Üreteropelvik bileşke darlığında, idrarın böbreklerden üretere olan akışınında bozulma olur. İdrar renal pelviste birikir ve böbrekte genişleme meydana gelir. Bu genişlemeye hidronefroz denir. Eğer vaktinde tedavi edilmezse, zamanla böbrek fonksiyonlarında ve tamamen kayıp gelişebilir.
Üreteropelvik bileşke darlığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Darlığın doğum öncesi dönemde böbreğin oluşumu sırasında meydana geldiği düşünülmektedir. Bazen darlık böbreğin damarlarından birinin bu bileşke yerinin üzerinden geçmesi sonucu, bileşkeyi daraltması nedeniyle de oluşabilir. Daha büyük yaştaki çocuklarda ve gençlerde darlık, üreteropelvik bileşke bölgesinde enfeksiyon, daha önce geçirilmiş tedaviler ya da taş gelişimine bağlı olarak gelişen sakar dokusuna bağlı olabilir.
Üreteropelvik Bileşke Darlığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Doğum öncesi yapılan ultrasonografinin yaygınlaşması ile üreteropelvik bileşke darlığı hamilelik sırasında kolayca fark edilmektedir. Bazı çocuklarda ise bu durum doğumdan sonraki dönemde fark edilir. Eğer darlık hafif derecede ise hasta izlenir ve geç yaşlara kadar cerrahi tedavi ertelenebilir. Tıkanıklığın çok şiddetli olduğu ve böbreğe zarar verdiği durumlarda ise beklemeden yaşamın erken döneminde ameliyat gerekebilir. Üreteropelvik bileşke darlığı ameliyatında, dar olan üreteropelvik bileşke bölümü çıkartılır ve üreterin sağlam kısmı ile pelvik dokuya yeniden ağızlaştırılır. Bu işleme piyeloplasti denir. Piyeloplasti açık ya da kapalı yöntemlerle (laparoskopik ya da robotik) yapılabilir.
Hipospadias (Yarım Sünnet)
Hipospadias, erkek çocuklarda görülebilen doğumsal bir bozukluktur. Normal bir çocukta, idrar kanalı penis başının ucunda sonlanır ve çocuğun idrar penisin ucundan çıkar. Hipospadias yaklaşık olarak “300 erkek doğumda 1” görülmektedir.
Hipospadiaslı çocukta ise idrar kanalı penisin ucunda değil, penisin alt yüzünde ve daha geride bir yerde sonlanır. İdrar kanalının sonlandığı nokta ile penis ucu arasındaki mesafede idrar kanalı oluşmamıştır.
Hatta idrar kanalının açılma noktası penisten daha geride testis torbasında bile olabilir. Sonlanma noktası ne kadar geride olursa durum o kadar ciddidir. Ancak bu durum daha nadirdir, hipospadiaslı çocukların çoğunda idrar kanalı penis ucuna yakın bir yerde sonlanır.
Hipospadias Belirtileri Nelerdir?
1) İdrar kanalının penis ucunda değil, penisin alt yüzünde ve daha geride olması
2) Penis başının yassı olması
3) Sünnet derisinin penis başının alt yüzünde oluşmaması (yarım sünnetli)
4) Sertleşme ile penisin aşağıya doğru eğrilmesi
5) İşeme sırasında idrarın karşıya doğru değil ayaklara doğru akar. Bu yüzden bu çocuklar ayakta çiş yapamaz, oturarak çiş yapmak zorunda kalırlar.
Hipospadias, doktorun bebeği görmesi ve muayenesi ile kolayca anlaşılır. bazen hipospadiaslı çocuklarda sünnet derisi normal olabilir. Bu durumlarda sünnet derisi geriye doğru sıyrılmadan hipospadias tespit edilemeyebilir. Günümüzde gebelik esnasında çekilen ultrasonografi ile de doğum öncesi tanı koymak mümkündür.
Hipospadiaslı çocuklarda inmemiş testis ve kasık fıtığı gibi problemler de sık görülür. Bu yüzden hipospadiaslı çocukların testislerinin torbada olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Bazı hipospadias olguları çok nadir görülen cinsiyet farklılaşması problemlerinin bir parçası olarak da ortaya çıkabilir. Bu nedenle bu tür şüpheli çocuklarda cinsiyet ayırım testleri (kromozom analizi gibi) yapılmalıdır.
Hipospadias Tedavisi Nasıldır?
Hipospadiasın tek tedavisi ameliyattır. Hipospadias ameliyatı çocuk ürolojisi konusunda deneyimli bir ürolog tarafından yapılmalıdır. Ameliyatta sertleşince penisin aşağıya doğru kıvrılmasına neden olan bantlar temizlenir ve penis sertleştiğinde aşağı doğru kıvrılmayacak şekilde düzleştirilir.
İdrar kanalının açıldığı nokta ile penis ucu arasındaki idrar kanalı eksikliğini tamamlanarak yeni idrar kanalı oluşturulur. Yassılaşmış halde bulunan penis başına normalde olması gereken konik şekil verilir.
Hipospadiasın türüne göre uygulanacak olan değişik ameliyat teknikleri bulunur. Ameliyat seçilen tekniğe göre 1-4 saat arasında sürebilir.
Hipospadiaslı Çocuklarda Sünnet Yapılmalı Mıdır?
Sünnet derisi hipospadias ameliyatında eksik idrar kanalının oluşturulması sırasında kullanılır. Bu yüzden bu kıymetli malzemenin sünnet yapılarak harcanmamsı gerekir. Yani hipospadiaslı çocuklarda sünnet yapılmamalıdır.
Hipospadias Ameliyatı Kaç Yaşında Yapılmalıdır?
Yapılan çalışmalarda,18. aydan sonra yapılan ameliyatlarda çocuğun psikolojik açıdan olumsuz etkilenme riskinin yüksek olduğun gösterilmiştir. 6.aydan daha küçük yaşlarda ameliyat etmek de genel anestezi riskini artırmaktadır. Bu yüzden ameliyat için en uygun zaman 6 ile 18 ay arasıdır.
Sünnet
Sünnet, penis başını örten derinin kesilerek, penis başının görünür bir hale getirilmesi işlemidir. Sünnet müslüman ve yahudi toplumlarında olduğu gibi dini sebeplerden ya da tıbbi nedenlerden dolayı yapılır. Sünnet derisinin iltihabına balanit ve sünnet derisinin ucundaki açıklığın kapamasına da fimozis denir. Fimozis halk arasında bitiklik olarak bilinir. Bitiklik, sünneti gerektiren başlıca tıbbi nedenlerden biridir.
Sünnet Kaç Yaşında Yapılmalıdır?
Sünnet,tıbben zorunlu durumlarda ya da geleneksel olarak hemen her yaşta yapılabilir.
Sünnet Nasıl Yapılır?
Sünnet, ameliyathane ortamında genel anestezi altında (nadiren lokal anesteziyle) yapılmalıdır. Birçok sünnet tekniği mevcuttur, hepsinde amaç sünnet derisini kesmek, kanama kontrolü yapmak ve kesik uçları dikmektir
Sünneti Kim Yapar?
Sünnet cerrahi bir işlemdir ve asla küçümsenmemelidir. Mutlaka ve mutlaka bu konuda uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır. Sünnet, üroloji, çocuk cerrahisi ve çocuk ürolojisi doktorlarınca yapılmaktadır.
İdrar Reflüsü
Reflü, geri akım anlamına gelen tıbbi bir terimdir. Tıpkı mide reflüsünde mide asidinin yemek borusuna kaçtığı gibi, idrar torbasındaki idrarda idrar kanalında böbreğe doğru geri kaçabilir. Bu duruma Vezikoüreteral Reflü (VUR) adı verilir. VUR, genellikle idrar kesesi ile idrar borusunun birleşim yerindeki bozukluktan kaynaklanır. VUR çocukluk çağında çok sık karşılaşılan bir durumdur.
VUR’da idrar torbasındaki idrar idrar borularına yani üretere geri döner. VUR eğer tedavi edilmezse, ciddi idrar yolu enfeksiyonlarına, böbrek hasarına, hipertansiyon oluşumuna ve ve hatta böbrek yetmezliğine yol açabilir.İdrar yolları yukarıdan aşağıya doğru sırasıyla böbrek, idrar boruları (üreter), mesane ve idrar yolundan (üretra) oluşur. Böbreğe gelen kan, burada çok gelişmiş bir filtre sisteminden geçerek süzülür ve kan içindeki zararlı atıklar ayıklanmış olur. Temiz kan dolaşım sistemine geri döner, süzülen atıklar ise idrarı oluşturur. Oluşan idrar, üreter adı verilen idrar borularıyla idrar kesesine iletilir. İdrar mesanede depolanır ve idrar yolu ile dışarı atılır.
VUR’da idrar torbasındaki idrar idrar borularına yani üretere geri döner. VUR eğer tedavi edilmezse, ciddi idrar yolu enfeksiyonlarına, böbrek hasarına, hipertansiyon oluşumuna ve ve hatta böbrek yetmezliğine yol açabilir.
VUR Tanısı Nasıl Konur?
Hangi yaşta olursa olsun kız ya da erkek çocukta, geçirilen ilk idrar yolu enfeksiyonundan sonra ilk akla gelmesi gereken durum VUR dur. VUR için ultrason ve ilaçlı işeme filmleri yapılır. Ultrasonda böbreklerde ve idrar borularında genişleme olup olmadığı anlaşılır. İşeme filminde bir sonda ile idrar kesesine ilaçlı su verilir. Daha sonra çocuk işerken film çekilir. Bu filimde idrar idrar kesesindeki idrarın geriye kaçıp kaçmadığı, kaçıyorse nereye kadar kaçtığına bakılır.
VUR Nasıl Tedavisi Edilir?
VUR tedavisinde, tedavi yönteminin seçiminde reflünün derecesi önemlidir. VUR çok değişik derecelerde görülebilen bir rahatsızlıktır.Çok düşük derecelerde herhangi bir müdahale gerekmeyebilir. Bu çocuklarda sadece takip yeterli olabilir. Bazı çocuklara ise idrar yolu enfeksiyonunu önlemek amacıyla uzun süre koruyucu antibiyotik tedavisi verilmesi gerekebilir. Bazı hastalarda üreterin idrar kesesine girdiği yere özel dolgu maddeleri enjekte edilir. Normal idrar kanalından kapalı olarak girilir ve özel bir iğne yardımıyla buraya dolgu maddesi enjekte edilir. Bu ileme STING yöntemi adı verilir ve yaklaşık 10 dk sürer.
Reflü derecesi daha fazla olan çocuklarda ise ameliyat ile üreterin idrar kesesine girdiği yer yeniden düzeltilir. Bu ameliyata üreteroneosistostomi adı verilir. Bu ameliyat açık ya da kapalı (laparoskopik) yöntemlerle yapılır. Bu ameliyat çocuk ürolojisi konusunda deneyimli üroloji doktorunca yapılmalıdır.